Esparbel Rondador

Blog d'un esparbel que fa unas añadas s'en fue t'al norte, an pleba de la nieu de peren y no conoxioron mai l'imperio romano, dimpues s'en fue t'al sur, an os alpes y ro mediterraneo se i troban, prou luego estie en a isla d'a libra y o burger King, ascape torne a cambear de nido, y pare por as tierras d'a txalaparta lo txistu y o fromache d'idiazabal. pero o suyo prexinallo ha estau de peren en as bals aragonesas y como fer ta tornar-ie.

17.6.08



Esti zagero cabo semana estié en Anso, y como siempre que mos chuntamos os amigos, lifara, fartera, y tot l'ordio d'o mundo.

Tamien besitamos lo lugar, como siempre femos cuan i-bamos, ista begada guidatos por un amigo de casa rogante. Y ya de nueis y con bellas bieras charremos con altros chobens d'o lugar. Prenzipiemos poquet a poquet a cambear dende o castillan dica l'aragones, y pleguemos por charrar aragones de raso.

Aprobeite ta demanar-lis que pensaban de l'academia, si les feba goyo, si no lis importaba, si creyeban que podeba fer bella coseta por Anso..... y me rispondieron sin dengun dandalo que

"Mai un ansotano charrara cheso"

-quise esplicar que l'academia no ba a amostrar cheso a dengun, que solamen caleba tratar de no reblar, y achuntarse tots ta poder esfender-se y fer-se ascuitar. y que naide eba dito que caleba aprender cheso....

Me dizion que preferiban que l'ansotano moriese luego, a charrar bella cosa que no siga l'ansotano que ancara se charra en as 5 casas do se charra.

A charrada estie luenga, y tartimos de cosas que no han res que bier con a lengua....

.... pero a ideya de que os ansotanos no comparten a ideya de l'academia, u de que l'academia no sape ferse comprender, me ronda o tozuelo, y me plena de tristura.

L'esparbel Rondador

10.6.08

Yucatan, que esferen paiceba...


Como parez que ye la moda de güe, m'en soy ito de bacanzas ta mexico.

Yo no quereba fer como tozs os turistas que ban ta ra "riviera maya" a fartarse bien, y a zorrupiar tot o diya, u dica que sigan tan fuscos que no aduban. paicen un estallo güellas! de l'aeropuerto t'al hotel, bien fartos, un par de escursions por a redolada, y ta casa.

Si bien unas bacanzas d'ista mena puet estar mui dibertido con unos amigos, tamien ye berdat que puet estar mas barato a iste costau de l'atlantico, y no cal marchar t'o Yucatan.


Nusatros marchemos ta cancun, "rentamos un carro", y besitemos a peninsula fendo ro que mos bagaba.


De primeras mos prexinamos que si no a ro mesmo ran que Europa, a chen bibiba bien;

pero ya o primer diya, cuan pleguemos t'o primer lugar rural, mos apercibimos que luen d'os hoteles y as instalazions ta ros turistas, a bida ye esferen, as chens son pobres, pero cuan digo pobres, digo que no son luen de ra fambre. Dengun portaba calzero, as ropas yeran biellas y miaja escoscadas, as casan yeran tradizionals de cañapita y palma, pero no tan bien fetas como isas d'os museos. Y cuan te ben, con l'auto, as alapargatas y a pocha "plena de diners", no beyen un hombre, beyen un dolar con de garras. y faran o que calga ta que lis dones un par de pesos.


Pero isto no ye o mas triste, a tristura ye ancara mas ampla cuan un rater dimpues plegas ta un "rancho" u fazienda, y bies a o mainate d'a redolada pasiando con o suyo caballo, y con un BMW y un Mercedes en a puerta d'a casa.


Unos dietas mas tardi, charrando con un estudiante d'a unibersidat d'o Yucatan li demanabamos por istas chens( totas de raza maya) que biben d'ista mena en metad d'a selba. Y mos deziba que o primer problema ye que no charran "español"(sic), y o segundo ye que no sapen estar competitbos, y os suyos productos y artesania ye prou cara.


Iste segundo problema me dixo enluzernau!!, como podeba estar que de chens que no podeban mercarse unas alpargatas, estiesen masiau caros, y a suya artesania no se podiese bender.

Pero parez que os chinos fan os productos d'artesania maya en china, leban as telas a camatons dica mexico, y benden istos productos a ros turistas que ban ta la "riviera maya" decindo que son mayas autenticos, cuan reyalmen bienen de china. Asinas que ros berdaderos artistas no pueden bender porque son prou caros, y naide lis aduya a esfenderse frente a ros chinos.


NO creyaz que nuestro biache estie que negatiu, tamien besitemos a saber-lo de lugars muy polidos, mulatos, mayas en redoladas do bi-ha mas riqueza, selbas, playas.... pero si me baga ya bos contare en otro inte!


l'esparbel rondador

4.6.08

Cornish a lengua que i torna.


Fa unos dietas ascuite que a lengua que s'emplega en o costau suroeste de l'anglaterra, o cornico(Cornish) si bien ye a lengua que s'eba emplegau d'antis mas, os charradors de güe no son que nuebos charradors, de chens que se son inetrasaus en a mena de charrar de os suyos lolos y han quiesto aprender-la.


Parez que o zaguer charrador estie un pescador que morio en 1906, pero bi'n ha de chen que diz que o zager charrador morie en a segunda medat d'o sieclo XIX u antis!!. Sin dembargo, o zaguer charrador de "cornish" que no sapeba ni garra d'angles morie en 1676, mes de 200 añadas fa!!.


Cuan t'apercibes detot isto, no adubes a comprener como ye posible que dimpues de tantas añadas, istas chens haigan recuperau a suya lengua, y güe os ninons aprendan a charrar en a escuela, y bi haiga un refirme ofizial, anque bien petito.


Perez una falordieta ta ninos, en metad d'o moundo global, cuan a saber-lo de lenguas son menazatas, cuan os charradors aragoneses d'as bals son unos poquers, bi'n a una que torna cuan parixeba que eba esparesiu!


Boy a continar leyendo sobre iste caso, que ye prou interesan, y quizas b'ha muito que aprender, Si istos fillos de la gran bretaña l'han feito, seguro que nusatros podemos.


2.6.08

Espanglish u Spanglish

L'atro diya cuan tornaba ta casa, ascuitaba, como goso fer RNE1, y tartiba un profesor d'una unibersida americana Ilán Stavans. Tartiba d'as chens d'orichen mechicano que bi ha en USA, parez que unos 20 millons, y d'os chicanos(25 millons), ixos americanos/mechicanos que siempre bi-son estatos en a suya tierra, pero a muga esnabeso una milenta de kilometros u mas y os suyos lolos se troboren americanos d'un diya a l'altro.

O profesor deciba que entre istos 45 millones de presonas ye comun charrar l'espanglish, ixa lengua que no ye ni angles ni castellan, y que a soben no son que ras chens treballandoras, que tamien as chens d'as clases altas gosan charran tal cual asinas, y adibiba que a mayor parti d'istas chens sapen charrar angles y "español mechicano", pero ta ers, ya mas fazil espresarse d'ista mena spanglish.

Asinas que Ilán Stavans a trsladau "Don quichote de la mancha"; Y si querez leyer o prenzipio d'o libro en ista nueba bersion, bisitaz iste binclo:

http://www.cuadernoscervantes.com/art_40_quixote.html

L'esparbel