Suiza, en aqueras montañas....

O sistema que han os suizos en as suyas eleuzions ta lo consello d'estau, una d'as dos chambras d'o parlamen, me paize prou interesante, y un echemplo de listas apertas.
O lumero d'escaños se calcula en funzion d'a cantidat de chen que i bibe en cadgun d'os 26 cantons qu'en bi ha., o mas gran, que ye Zurich en tiene 34., y bi ha 6 cantoners mui petitos que no han que uno solo.
Pero isto no ye esferen a tantos lugars d'o planeta. Iso que ye rarizo, ye la mena de fer y botar as listas d'os partius.
Os partius presentan una lista de candidatos en cada canton. O lumero masimo de candidatos ye o lumero de escaños que bi ha en o canton.
L'eleutor puet fer lo que li bague, la solenca condizion que ha, ye que no puede botar a mas candidatos, que escaños bi ha en o suyo canton. Puede botar a toz os candidatos d'un mesmo partiu, y asinas l'orden de la lista no cambea, ya que tozs os candidatos recullen un boto, pero tamien puede botar a candidatos de partius esferens, fendo la mezcolanza que li cuaque.
Incluso pueden ficar dos botos ta l mesmo candidato.(menos en os cantons petitos que solo han 1 escaño).
Ta calcular de primeras se suman os botos ta los partius( ixos botos que son ta un solo partiu), y asinas fan a trilla d'os escaños de cada partiu. Dimpues os candidatos d'as listas se ordenan seguntes os botos totals que haigan obteniu, y asinas sapen qui ye a testa de cada lista, qui ye o segundo, o terzero....y se dan os escaños seguntes a trilla que eban feito aban.
Prou importan ye que os partius no pueden eslexir qui ye o suyo condidato preferiu, que os botans dizen a la fin qui quieren que siga o suyo ripresentan.
Beluns siñalan que bel candidato puede posizionarse cuentra(u refirmando) bel coleutibo ta haber tots os suyos botos y refirme y asinas estar prou condizionau a fer una politica aman d'iste coleutibo.
Se diz que de ista mena, o poder s'en ba dende os partius dica os grupos de interes, sigan como sigan. Pero creigo que a la fin ye o botante qui eslixe o qui le bague, y no tiene per que fer lo que s'en diz en o suyo sendicato, asoziacion y coleutibo...
Ya m'en dorez que bos paize, pero creigo que ye un sistema millos a ise de nombre rarizo qu'en habemos por istas tierras.
l'esparbel chelau ( que frio fa en suiza)