Esparbel Rondador

Blog d'un esparbel que fa unas añadas s'en fue t'al norte, an pleba de la nieu de peren y no conoxioron mai l'imperio romano, dimpues s'en fue t'al sur, an os alpes y ro mediterraneo se i troban, prou luego estie en a isla d'a libra y o burger King, ascape torne a cambear de nido, y pare por as tierras d'a txalaparta lo txistu y o fromache d'idiazabal. pero o suyo prexinallo ha estau de peren en as bals aragonesas y como fer ta tornar-ie.

12.9.06

1 Chinero 2007


L'añada benien l'irlandes, u gaelico estara nueba lengua ofizial d'a union europeya. Ya fa muitas añadas cuan estie unos meses en Irlanda, e ixe parlache rarizo, que paizeba una canta, que trobaba escrito en cualisquier esquina, pero que rara bez ascuitaba, clamó la mia atenzion. Dende allora siempre me ha cuacao saper que pasaba con ista lengua, y agora son de enoragüena porque a la fin la EU reconoxe a lengua como ofizial de primer ran.

Sin dembargo, no tot son buenas notizias. y l'esdebenidero ye pleno de boirons. En o mapa que biengo de i-ficar podez bier as zonas do la lengua se parla tots os diyas como lengua de triballo, comerzio, ... ye o que os irlandeses claman "Gaeltacht" y han un status espezial. Pero son espazios rurals, y no i biben que 80.000 presonas alto u baxo en istos territorios.
Anque as zifras ofizials digan que son 1.6(25% d'a poblazion) millones os que sapen charrar a lengua, Naide charra d'o ran de conoxedura, y casi no bi'n ha de chen que charre de contino!

O lumero de fablans no ha feito que baixar dende o 1916 que Irlanda se fizié independien, y a lengua esdebino ofizial en tot o pais. Creigo que ye platero que no ye sufiziente con a ofizialidad, anque prou importan, sino que cal triballar de bien y con rasmia ta esfender una lengua.

esparbel rondador

3 Comments:

At 10:44 a. m., Blogger Choben said...

Intresán caso... pero para cuenta que a lo menos astí tienen o refirme d'o gubierno (y no d'un gubierno autonomico, sino estatal), d'os meyos de comunicazión (me dizión que bi eba telebisions y radios emitindo de raso en gaelico) y d'as unibersidatz (tamién me dizión que ta drentar caleba charrar-lo, u a lo menos conoxer-lo)... Mesmo o nombre d'o estau, cambiau de "ireland" a "eire"

Astí se fan bien as cosas, allora a suya superbibenzia no pende que d'as propias chens irlandesas.

 
At 8:00 p. m., Anonymous Anónimo said...

En ixo en tiens asabelo de razon, antimas d'a ofizialida d'a luenga cal fer tambien unatras cosetas, espardir-la, amostrar-la, cal mimar-la y emplegar-la.

 
At 3:26 a. m., Blogger Juan José Bielsa. said...

Se puede parar cuenta en que si en Irlanda, u Eire, s'aplicase o criterio territorial en a suyas lais lingüisticas o esdebenidero no sería guaire biable. O gaelico irlandés ye una fabla residual (u "repuyal", como diziría beluno), o que se conoxe como "Gaeltachtaí" (as zonas an reyalmén se charra de forma cutiana). Si o futuro d'ista lengua pendese d'a normalizazión en istas zonas esclusibamén, yo lo beyería prou fosco. Pero grazias a Dios cuenta con o refirme d'a resta d'Irlanda, an a lengua autoctona ye ofizial y muitas chens, muitismas, lo conoxen y estudean. ¿Que no lo charran de traza cutiana? Sí, ye berdá, pero ixo no li tira una graniza importanzia de refirme a las zonas do se charra de contino.

Iste modelo irlandés ese estau un modelo esplendido t'Aragón. Pero parixe que se beye "más biable" o modelo nabarro... A yo isto me mete muito, muitismo triste. En l'Alto Aragón bi ha muitisma chen que, anque l'aragonés fuese ofizial, no lis importaría un sacre; en muitos puestos d'o Sur d'Aragón an bi ha muitismos repuis d'aragonés bi ha prou chen interesada por a nuestra fabla, pero dengún lis aduyará ni tendrán dengún dreito.

Yo a iste modelo nabarro, en Aragón, no li beigo potenzialidá ta salbar a lengua. Ixo si s'aplicase ixe modelo, que ixo ya serba por o bisto "o paradiso".

Y ye que as lenguas minoritarias, u as parolas que s'amortan, as salban as personas, se troben an se troben. Por exemplo, yo perén m'intresé por o granizo cabal lingüistico aragonés d'o Baxo Aragón, y lo cautibo. A mía chirmana tamién rezibió ixe erenzio, pero ni lo cautiba ni li da guaire importanzia, y no la critico por ixo. Y en l'Alto Aragón prexino que será igual, como en toz los puestos. Bi abrá personas que con lais un sin lais de protezión, l'aragonés, asinas de claro, "no lis intresará", será una opzión clara d'els, ni que se trobasen drento d'un ipotetico territorio d'ofizialidá.

Felizitazions por o tuyo blog, por a tuya ilusión por charrar y escribir en aragonés. Si bi ese más chen como busatros, l'aragonés tendría tanto esdebenidero, u más, que o irlandés, ni que siga ofizial en a UE.

Chuan Chusé Bielsa
www.juanbielsa.com

 

Publicar un comentario

<< Home